Mục tiêu của giáo dục giới tính cho học sinh tiểu học
03/01/2025
Bệnh tai mũi họng ở trẻ em
03/01/2025Hiện nay, thời tiết trong năm có nhiều sự biến đổi về khí hậu có những ngày lạnh, rét buốt đặc biệt vào sáng sớm và ban đêm. Đây là thời điểm nhiều người có nguy cơ bị liệt nửa mặt không phân biệt tuổi tác, giới tính.
1. Nguyên nhân gây liệt nửa mặt
Liệt nửa mặt do lạnh hay còn gọi là liệt mặt ngoại biên. Đây là bệnh lý tổn thương đường dẫn truyền ngoại biên của dây thần kinh VII, trong đó thường thấy nguyên nhân do mạch máu nuôi của dây thần kinh bị co thắt gây thiếu máu cục bộ, phù, chèn ép dây thần kinh. Các trường hợp liệt tự phát thường tiến triển cấp tính có liên quan đến yếu tố lạnh.
2. Các dấu hiệu nhận biết liệt nửa mặt
Liệt nửa mặt do lạnh, hay còn gọi là liệt dây thần kinh VII ngoại biên, là tình trạng giảm hoặc mất vận động của các cơ trên mặt.
Dây thần kinh mặt (dây VII) chịu trách nhiệm điều khiển vận động các cơ vùng mặt và cổ, giúp thực hiện các động tác như nhăn trán, nhắm mắt, hỉnh mũi, cười, huýt gió, phồng má… Đồng thời, các biểu cảm tinh tế trên gương mặt đều được dây thần kinh này chi phối. Khi bị liệt nửa mặt, người bệnh đột ngột nhận thấy sự mất cân đối hai bên mặt. Phần mặt bị liệt trở nên bất động, mất nếp nhăn trên trán.
Triệu chứng điển hình gồm mắt không nhắm kín, lông mày bị sụp, rãnh mũi-má mờ, miệng méo, góc miệng bên liệt bị xệ, dễ chảy dãi hoặc nước miếng và thức ăn thường đọng ở má bên bị liệt. Người bệnh gặp khó khăn khi thực hiện các động tác như phồng má, cười, chu môi hoặc nhăn trán.
Trước tình trạng này, phản ứng của người bệnh có thể khác nhau: một số lo lắng quá mức, trong khi người khác lại chủ quan, không điều trị. Thực tế, trong một số trường hợp, liệt nửa mặt có thể tự hồi phục, đặc biệt khi nguyên nhân là do co mạch máu nuôi dây thần kinh (nguyên phát). Tuy nhiên, nếu không được điều trị kịp thời, dây thần kinh có thể bị tổn thương kéo dài, dẫn đến các cơ mặt trở nên trơ, nhão và dần dần co cứng.
Vì vậy, việc phát hiện sớm và xác định nguyên nhân gây liệt nửa mặt là rất quan trọng. Người bệnh cần loại trừ các nguyên nhân thứ phát nghiêm trọng như khối u chèn ép, đồng thời đến cơ sở y tế để được điều trị và phục hồi chức năng cơ mặt. Điều này không chỉ giúp cải thiện vận động cơ mà còn trả lại nét mặt tự nhiên và sự tự tin cho người bệnh.
3. Điều trị liệt nửa mặt
Tùy từng trường hợp, nguyên nhân khác nhau mà các bác sĩ sẽ có chỉ định khác nhau. Với nguyên tắc điều trị và phục hồi chức năng: điều trị càng sớm càng tốt, tránh các kích thích mạnh, không cố điều trị cho hết liệt trong giai đoạn cấp của bệnh, kết hợp bảo vệ mắt bên liệt.
Bệnh nhân có thể sẽ được điều trị nội khoa và kết hợp với y học cổ truyền, phục hồi chức năng. Người bệnh sẽ được các bác sĩ chỉ định như: Thuốc chống viêm, tăng dẫn truyền thần kinh. Để chống khô mắt và viêm giác mạc người bệnh cần đeo kính râm, nhỏ mắt bằng nước muối sinh lý,… để bảo vệ mắt.
Đối với giai đoạn cấp, người bệnh sẽ được áp dụng phương pháp vật lý trị liệu chống viêm bằng sóng ngắn, giai đoạn bán cấp và mạn tính dùng nhiệt nóng. Dùng điện phân đưa thuốc chống viêm, tăng dẫn truyền thần kinh. Dùng laser công suất thấp chiếu vào các huyệt vị vùng mặt bên liệt. Dùng điện xung kích thích thần kinh cơ mặt bên liệt. Dùng siêu âm xoa bóp vi thể toàn bộ cơ mặt bên liệt
Người bệnh sẽ được áp dụng các bài tập phục hồi chức năng như: Xoa bóp vùng mặt: dùng 5 đầu ngón tay và lòng bàn tay thả lỏng day, xoa nhẹ nhàng toàn bộ bên liệt theo chiều kim đồng hồ từ trên xuống dưới, từ trong ra ngoài và ngược lại. Tập các cơ vùng mặt qua gương như: nhắm mắt, huýt sáo, thổi lửa, ngậm chặt miệng, mỉm cười, nhăn trán, phát âm các từ: I, A, B, P, U.
Tóm lại: Để phòng liệt nửa mặt cần tránh gió lạnh đột ngột, mùa nóng không nằm thẳng điều hòa; mùa lạnh mở cửa từ từ, tránh gió lùa, ra đường đeo khẩu trang giữ ấm mặt, không nên cho trẻ ngồi phía trước xe. Khi có các triệu chứng nghi ngờ bệnh cần sớm đi khám bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị kịp thời hạn chế tối đa để lại những di chứng của bệnh.
Liệt nửa mặt không nguy hiểm đến tính mạng, nếu được phát hiện sớm, điều trị đúng cách, bệnh có thể được chữa khỏi từ 70 – 100%. Trường hợp nhẹ có thể hồi phục sau vài tuần, nếu nặng có thể vài tháng. Nếu không được điều trị đúng cách có thể để lại nhiều di chứng ảnh hưởng đến thẩm mỹ, co giật nửa mặt. Nguy hiểm nhất là bị viêm loét giác mạc do mắt không nhắm được, gây khô mắt, nhiễm trùng giác mạc dẫn đến viêm, loét giác mạc.
Mặc dù, liệt nửa mặt khá lành tính nhưng bạn cũng không nên chủ quan nếu xuất hiện các triệu chứng của bệnh. Bạn hãy đi thăm khám định kỳ đến khi đã hết triệu chứng để việc theo dõi kết quả chữa trị cũng như có sự điều chỉnh về cách điều trị phù hợp nếu cần. Đồng thời, hãy tránh việc tiếp xúc với gió lạnh đột ngột, nên đeo khẩu trang khi ra đường để giữ ấm khuôn mặt.
Nếu cần được tư vấn về sức khỏe hoặc đặt lịch thăm khám tại Chuyên khoa Thần Kinh của Bệnh viện Đại học Võ Trường Toản, quý khách hãy liên hệ cho chúng tôi theo Hotline: 0293.3951.222. Điện thoại đặt lịch khám: 0939.993.556 hoặc bạn cũng có thể đến trực tiếp Bệnh viện theo địa chỉ: Quốc lộ 1A, xã Tân Phú Thạnh, huyện Châu Thành A, tỉnh Hậu Giang để được Quý Bác sĩ hỗ trợ./.
— Phòng Điều dưỡng, Bệnh viện Đại học Võ Trường Toản —
